Analiza XYZ – czy Twój asortyment naprawdę da się zaplanować?
Nie każdy produkt sprzedaje się równo w czasie. Jeden znika z półki regularnie co tydzień, inny potrafi mieć miesiąc bez ani jednej sztuki, by później nagle wystrzelić. Jeśli zarządzasz zapasami, planujesz produkcję lub po prostu chcesz mieć porządek w magazynie – musisz wiedzieć, jak bardzo przewidywalna jest sprzedaż Twoich produktów.
Właśnie temu służy analiza XYZ.
W oddzielnych wpisach przedstawiliśmy opis metody ABC/XYZ oraz sposobu obliczania metody ABC w Excelu.
Spis treści
Na czym polega analiza XYZ?
W skrócie: XYZ dzieli asortyment na trzy grupy, na podstawie tego, jak zmienna jest sprzedaż w czasie.
- Grupa X – produkty o bardzo stabilnej sprzedaży, łatwe do prognozowania.
- Grupa Y – sprzedaż z umiarkowanymi wahaniami, często sezonowa.
- Grupa Z – sprzedaż niestabilna i trudna do przewidzenia.
Tę analizę wykonuje się na podstawie danych z danego okresu (np. miesięczna sprzedaż z ostatniego roku), obliczając współczynnik zmienności (CV = odchylenie standardowe / średnia). Im niższy współczynnik, tym bardziej przewidywalny produkt..
A co z analizą ABC?
W poprzednim wpisie opisałem analizę ABC – tam chodziło o to, które produkty mają największy wpływ na wartość sprzedaży. To świetne narzędzie, ale nie pokazuje jak bardzo możesz na tych produktach polegać w ujęciu czasowym.
Dopiero połączenie obu metod daje pełen obraz.
Przykład:
Załóżmy, że wcześniej wykonałeś analizę ABC i wiesz, że „Czekolada” to Twój numer 1 — robi 40% sprzedaży. Ale co, jeśli ta sprzedaż skacze od 500 sztuk do zera z miesiąca na miesiąc? Tu wchodzi XYZ.
| Produkt | Udział w sprzedaży | Klasa ABC | CV sprzedaży | Klasa XYZ |
|---|---|---|---|---|
| Czekolada | 40% | A | 0,08 | X |
| Baton | 15% | A | 0,20 | Y |
| Guma | 10% | B | 0,38 | Z |
Połączenie ABC z XYZ
| Produkt | Segment |
|---|---|
| Czekolada | AX – kluczowy i stabilny |
| Baton | AY – ważny, ale sezonowy |
| Guma | BZ – średnia wartość, duża nieregularność |
Dzielimy się z Wami bezpłatnie wiedzą programistyczną.
Jeżeli doceniacie naszą pracę możecie nas wesprzeć dobrowolną wpłatą:
Jak przeprowadzić analizę XYZ w Excelu?
Do przeprowadzenia analizy XYZ potrzebujemy danych sprzedażowych z określonego przedziału czasu – najlepiej miesięcznego. Załóżmy, że analizujemy produkt „czekolada”, którego sprzedaż w ciągu ostatnich 12 miesięcy została umieszczona w komórkach od B2 do M2 (czyli 12 kolejnych miesięcy w jednym wierszu).
Na tej podstawie obliczamy:
- Średnią sprzedaż
Używamy formuły:=ŚREDNIA(B2:M2)
Wynik pokazuje nam przeciętną miesięczną sprzedaż tego produktu. - Odchylenie standardowe
W tym celu używamy:=ODCH.STANDARDOWA(B2:M2)
Ta wartość informuje, jak bardzo sprzedaż różni się od średniej – im większe odchylenie, tym większa zmienność. - Współczynnik zmienności (CV)
Obliczamy go, dzieląc odchylenie standardowe przez średnią:=ODCH.STANDARDOWA(B2:M2)/ŚREDNIA(B2:M2)
Możesz ten wynik zaokrąglić do dwóch miejsc po przecinku, aby był bardziej czytelny. - Klasyfikacja XYZ
Na podstawie uzyskanego CV przypisujemy produkt do odpowiedniej grupy. Przykładowe progi:- X – jeśli CV ≤ 0,1
- Y – jeśli 0,1 < CV ≤ 0,25
- Z – jeśli CV > 0,25
=JEŻELI(O2<=0,1;"X";JEŻELI(O2<=0,25;"Y";"Z"))
(gdzie O2 to komórka z wynikiem współczynnika zmienności)
Ostateczna wersja wyliczonych klas:
Dlaczego warto?
Dzięki analizie XYZ:
- wiesz, które produkty możesz planować z dużą dokładnością,
- możesz dobrać odpowiednie poziomy zapasów bezpieczeństwa,
- jesteś w stanie unikać braków i przepełnienia magazynu,
- a przede wszystkim — podejmujesz decyzje na podstawie danych, nie przeczucia.
Podsumowanie
ABC mówi Ci, co jest najważniejsze. XYZ mówi, jak bardzo możesz temu zaufać. Połącz te dwa podejścia, a Twoja strategia magazynowa będzie o wiele skuteczniejsza.
